Strzelista gotycka świątynia powstała na przełomie XIII i XIV wieku. Najstarsza część kościoła stanowi obecnie prezbiterium. Wybudowany z cegły i czerwonego piaskowca kościół został rozbudowany w czasach Kazimierza Wielkiego. Najcenniejszym zabytkiem olkuskiej świątyni jest gotycki poliptyk z końca XV wieku, jeden z czterech takich ołtarzy w Polsce. Warto zwrócić uwagę na renesansowy ołtarz z początku XVII wieku z obrazem św. Andrzeja Apostoła - patrona kościoła. Niezwykłym zabytkiem są późnorenesansowe organy, których budowę rozpoczął w 1611 roku wybitny organomistrz Hans Hummel. Olkuskie organy, jako jedne z nielicznych w Europie zachowały oryginalny mechanizm i znaczną większość piszczałek. Jesienią olkuski kościół rozbrzmiewa dźwiękami muzyki dawnej podczas Dni Muzyki Organowej. W kościele można oglądać m.in chrzcielnicę wykonaną pod koniec XVI wieku z olkuskiego ołowiu i okazały, półtorametrowej wysokości XVII wieczny srebrny Krzyż Gwarków. Wnętrze kościoła zdobią nagrobki mieszczan z charakterystycznymi gmerkami i gotyckie stalle. Obok kościoła wznosi się neogotycka dzwonnica wybudowana w 1913 roku.
Nabożeństwa: dni powszednie w godz. 6.30 - 9.00 oraz 17.00 - 19.00; w niedziele i święta w godz. 6.30 - 14.00 oraz 16.30 - 18.00. Grupy mogą zwiedzać bazylikę po telefonicznym uzgodnieniu. Zgłoszenia telefonicznie w godz. pracy kancelarii parafialnej (32 6431520 od poniedziałku do piątku w godz. 10.00 - 12.00; ponadto wtorek, środa, piątek w godz. 16.00 - 18.00; sobota w godz. 9.00 - 10.00).